Het verdienmodel van accountants, en de mogelijke schadelijke prikkels die dat met zich meebrengt, staat nog niet op de agenda van de sector zelf. Mede daarom is de cultuurverandering in de accountancywereld nog niet voldoende.

De sector kwam de afgelopen jaren meerdere malen in opspraak kwam en heeft sindsdien een vertrouwensprobleem. Accountants maken hun “belangrijke maatschappelijke taak onvoldoende waar”, schreef bijvoorbeeld regeringspartij PvdA naar aanleiding van de problemen in de sector.

De accountancysector is daarom in 2014 begonnen aan een veranderproces. Zo publiceerde branchevereniging NBA het rapport ‘In het Publiek Belang’ met daarin 53 verbetermaatregelen voor hun leden.

Ondanks deze zelfregulering, moet de sector nog flinke stappen zetten om tot de noodzakelijke kwaliteitsverbetering en cultuur- en gedragsverandering te komen. Dat concludeert de Monitoring Commissie Accountancy in haar rapport ‘Veranderen in het Publiek Belang’ deze week.

De commissie heeft de afgelopen negen maanden intensief onderzoek gedaan naar de invoering en werking van de 53 verbetermaatregelen van de NBA.

Er is meer nodig

“Er wordt door de accountancysector hard gewerkt om te komen tot kwaliteitsverbetering en cultuurverandering”, zegt commissievoorzitter Ada van der Veer in het persbericht. “Voor die inspanning past waardering. Maar er is meer nodig”.

Een van de aanbevelingen die de commissie doet, is om het verdienmodel van accountants beter te adresseren. Daar wordt door accountants zelf en de NBA nu namelijk niet tot nauwelijks over gesproken. Ook niet in de 53 verbetermaatregelen.

Bespreek het verdienmodel

Volgens de commissie hoeven accountants niet per se zelf met voorstellen te komen om het verdienmodel te veranderen, maar “het (meer) bespreekbaar maken van deze modellen is vooral bedoeld om de mogelijke schadelijke prikkels die met deze onderwerpen samenhangen, duidelijk te identificeren en weg te nemen”.

Het is de vraag of het verdienmodel van accountants nog wel van deze tijd is.

Eén van de pijnpunten is dat accountants in het publieke belang de jaarrekening van een bepaald bedrijf controleren, terwijl zij voor deze opdracht betaald worden door datzelfde bedrijf. Zo kan de schadelijke prikkel ontstaan om de opdrachtgever niet al te kritisch te controleren als er dingen mis zijn.

Ander bekend fenomeen is dat accountskantoren twee soorten taken vervullen: aan de ene kant is er de jaarrekeningcontrole, aan de andere kant zijn er de vaak lucratievere opdrachten voor fiscaal advies en dergelijke. Tussen verschillende afdelingen kun je wel Chinese muren zetten, maar de vraag is of dat afdoende is.